Truyện cổ Phật giáo

Thuở xưa phía nam thành La Duyệt Kỳ có một núi lớn cách thành hai trăm dặm. Các con đường lớn phía nam đều đi ngang qua núi này. Trong núi có năm trăm tên cưới dựa vào địa thế hiểm trở để cướp bóc. Về sau chúng lại lộng hành gây hại bừa bãi, khiến các thương buôn bị cướp không dám đi qua. Giao thông do đó bị tắc nghẽn. Quốc vương đã nhiều lần đem binh truy bắt bọn chúng nhưng vẫn không dẹp được.

Bấy giờ đức Phật đang giáo hóa ở trong nước. Ngài thương xót chúng sinh, nghĩ rằng bọn cướp kia không biết tội phước. Như Lai ra đời mà mắt họ không thấy, Pháp cổ vang rền mà tai họ không nghe. Ta nếu không đến hóa độ, họ sẽ mãi mãi sa đọa như đá chìm dưới khe sâu.
Vì vậy, đức Phật liền hóa ra một người cưỡi ngựa ăn mặc đẹp đẽ, vai mang kiếm báu, tay cầm cung tên. Con ngựa được thắng yên vàng, dàm nạm bạc, lại có đeo viên ngọc Minh Nguyệt trên mình. Người ấy cưỡi ngựa thúc chạy vào núi.

Bọn cướp trông thấy mừng rỡ vì gặp được món hời. Chúng nghĩ: “Mình nhiều năm ăn cướp mà chưa gặp món hàng nào đắt giá như vậy. Với sức một người mà chống lại chúng ta có khác chi lấy trứng chọi đá?”. Suy nghĩ như vậy nên cả bọn đều kéo ra chặn đầu ngựa lại, rồi bao vây rút đao giương cung định sát hại người kia.

Lúc ấy hóa nhân liền giương cung bắn, múa kiếm chém khiến mỗi tên cướp đều trúng tên và mang thương. Vì mũi tên sâu, vết thương nặng nên cả bọn đều té lăn lộn trên đất. Năm trăm tên cướp lần lượt dập đầu xin quy hàng, thưa rằng: “Ngài là thần tiên phương nào mà oai lực như vậy. Xin ngài hãy tha cho chúng con được sống. Chúng con bị thương, đau nhức không chịu đựng nổi, xin hãy mau nhổ tên, trị lành vết thương cho chúng con ngay”.

Hóa nhân đáp: “Vết thương này chưa phải nặng, mũi tên này chưa phải sâu. Trong thiên hạ, vết thương nặng nhất không gì hơn âu lo; tai hại lớn nhất không gì hơn ngu muội. Các ông mang nổi âu lo do lòng tham cầu, có tâm ngu muội của sự giết hại. Đao thương độc tiển này không thể chữa khỏi. Gốc rễ của hai thứ này rất sâu chắc, dầu kẻ lực sĩ mạnh mẽ cũng không nhổ nổi. Chỉ có giáo pháp giới luật, đa văn trí tuệ mới có thể trị lành tham dục mạnh mẽ. Hãy gây tạo phước đức, tu học trí tuệ mới có thể trừ được các tai họa trên, mãi mãi được an ổn”.

Bấy giờ hóa nhân liền hiện lại thân Phật sắc vàng thù diệu và nói kệ:

Sầu lo vết thương nặng
Ngu muội mũi tên sâu
Dầu mạnh không nhổ nổi
Đa văn trừ được thôi.
***
Mù nhờ nghe được mắt
Tối nhờ nghe được đèn
Ai dạy bảo thế gian
Như người sáng dẫn lòa.
***
Vậy hãy dứt si mê
Bỏ sang giàu kiêu mạn
Siêng học bậc đa văn
Đó là tích tụ đức.

Bấy giờ năm trăm tên cướp thấy hào quang đức Phật, lại được nghe kệ khai thị nên đảnh lễ quy y, hết lòng ăn năn chữa đổi. Do đó, vết thương họ cũng tự nhiên lành lại. Họ vô cùng hoan hỉ, tâm trí khai thông, thọ trì ngũ giới. Từ đó trong nước trở lại yên bình, nhân dân ai cũng hoan hỉ.